I. Niepowodzenia szkolne.
Pojęciem „niepowodzenia szkolne” określa się złożony zespół zjawisk powodujących rozbieżności między wymaganiami stawianymi przez szkołę a umiejętnościami dziecka. Przyczyny niepowodzeń szkolnych mają różnorodne podłoże. Trudności mogą być związane ze stanem zdrowia, z zaniedbaniem środowiskowym, zaniedbaniem dydaktycznym szkoły, obniżoną sprawnością intelektualną. Trudności w nauce czytania i pisania stwierdza się również u uczniów o prawidłowym rozwoju intelektualnym, u których współwystępują deficyty rozwojowe funkcji percepcyjno-motorycznych zaangażowanych w proces nabywania tych umiejętności. Ze względu na konieczność różnicowania wielu postaci trudności w uczeniu się wskazana jest wielospecjalistyczna diagnoza, która pozwoli na ich rozpoznanie i określenie przyczyn.
Jednym z elementów diagnozy wielospecjalistycznej jest diagnoza pedagogiczna polegająca na gromadzeniu i systematyzowaniu informacji o uczniu w celu rozpoznania oraz dokonania oceny poziomu umiejętności czytania i pisania. Aby poznać ucznia i określić rodzaj trudności szkolnych oraz ich przyczyny, zespół specjalistów z poradni psychologiczno-pedagogicznej przeprowadza badania za pomocą stosowanych metod diagnostycznych. Ze względu na formę dzieli się je na metody kliniczne i metody eksperymentalne. Do metod klinicznych zaliczamy : obserwacje, wywiad, rozmowę z dzieckiem, analizę jego prac i analizę dokumentacji. Metody te dostarczają danych o badanym uczniu, rytmie i dynamice jego rozwoju oraz charakterze trudności szkolnych. Metody eksperymentalne są źródłem danych ilościowych. Do tej grupy zalicza się eksperymenty i testy.
II Zasady realizacji diagnozy pedagogicznej:
1. Rodzic/opiekun składa wniosek do sekretariatu PPP.
2. Przed badaniem pedagog:
a) przeprowadza wywiad: wywiad – jest to metoda dostarczająca informacji o rozwoju dziecka. Osobami udzielającymi wywiadu mogą być rodzice, bądź opiekunowie.
b) dokonuje analizy dokumentacji dostarczonych przez rodziców/opiekunów badanego ucznia, co pozwala na uporządkowanie i zinterpretowanie zawartych w nich treści pod kątem ogólnej oceny sytuacji dziecka. Analiza pomaga w rozwiązywaniu problemów diagnostycznych i bliższym ich sprecyzowaniu. Umożliwia zebranie danych aktualnych i z przeszłości. Pedagog analizuje następujące dokumenty:
- informacje ze szkoły,
- świadectwa szkolne,
- opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznych,
- opinie logopedów,
- opinie pedagogów, psychologów,
- wyniki badań specjalistycznych,
- inne dokumenty dostarczone przez rodzica/opiekuna.
c) Analiza prac ucznia aktualnych i z młodszych lat nauki pozwalają na udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy uczeń ma wybiórcze trudności w pisaniu. Prace uczniowskie są wiarygodnym i bogatym źródłem informacji. Na podstawie częstotliwości występowania błędów i ich charakteru ( typy, rodzaj błędów) można określić, czy są to błędy symptomatyczne dla zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych, czy maja charakter błędów typowo ortograficznych, czyli wynikają na przykład z nieznajomości zasad pisowni.
Przegląd zeszytów pozwala na ocenę jakości graficznej strony pisma. Analizując prace plastyczne pedagog ocenia poziom rozwoju psychomotorycznego dziecka, jego umiejętności i poznaje cechy indywidualne.
d)Obserwacja może być stosowana jako samodzielna technika lub stanowić uzupełnienie innych metod. Powinna być rejestracją obiektywnych faktów.e)Rozmowa z dzieckiem może mieć swobodny lub kierowany charakter. Uczeń wypowiada się o swoich problemach, trudnościach szkolnych i w domu. Rozmowa łącznie z obserwacja pozwala na zebranie informacji o badanym.
3.W postępowaniu diagnostycznym wyróżnia się etapy (ogólny schemat):
3.1.stawiania problemu w oparciu o wstępne dane o kliencie i jego otoczeniu,
3.2.stawianie hipotez dotyczących prawdopodobnego wyjaśnienia problemu,
3.4.dostosowanie testów diagnostycznych do istoty badania
- ocena umiejętności czytania i pisania, wnikliwa analiza błędów popełnionych w czytaniu i pisaniu wraz z uwzględnieniem symptomatyki zaburzeń,
- ocena poziomu graficznego pisma oraz znajomość zasad pisowni,
- badanie funkcji słuchowo-językowych,
- sprawdziany umiejętności matematycznych.
3.5.interpretacja wyników i podejmowanych decyzji co do kontynuowania badania lub jego zakończenia,
3.6.opracowanie wyniku diagnozy- opinii, orzeczenia, (konsultacje z innymi pracownikami poradni)
3.7.skierowanie klienta do innego specjalisty (np. logopeda, neurolog, okulista)
3.8.wypracowanie sposobów dalszego działania.
4.Procedura niniejsza może być realizowana w czasie więcej niż jednej wizyty dziecka w poradni – jest to uzależnione od problemu klienta, konieczności włączenia innych podmiotów itp.
5. Wszelkie badania przeprowadzane są przez osoby posiadające niezbędna kwalifikacje.
6. Badania prowadzone testami pedagogicznymi wymagają wyjaśnienia klientowi ich celu, przebiegu i konsekwencji takiego badania.
7.Przebieg procesu diagnostycznego nie powinien ograniczać się sztywno do wyżej przedstawionego schematu – implikuje go rodzaj problemu.
8.Komunikowanie diagnozy
8.1 Pedagog komunikuje wyniki swoich badań różnym odbiorcom: badanemu, rodzinie, instytucjom, które zlecają badanie. Generalnie kieruje się jednak zasadą rzetelności i zrozumiałości. Unika stosowania obiektywnych etykiet, które wzmacniają proces naznaczania danej osoby.
8.2.Gdy pedagog komunikuje wyniki badań urzędom, jest to zwykle komunikat bardzo ogólny ściśle odpowiadający na zadane pytanie. Gdy w opinii orzeczeniu podaje się specyficzne cechy postępowania, wskazane jest, aby uwzględnić zarówno pozytywne, jak i negatywne sprawy. Dobrze jest w tym komunikacie odnieść się przede wszystkim do cech, które można zmienić, i na które można oddziaływać.
8.3.Każda pełna diagnoza zawiera opis mocnych stron, które można wykorzystać np. w procesie terapii.
8.5.Komunikowanie członkom rodziny. Ważne jest, aby komunikaty były dostosowane do możliwości odbiorcy. Aby były jasne, i nie wzbudzały lub nie pogłębiały negatywnych nastawień. Pedagog podczas takiej rozmowy omawia i dyskutuje konkretne zachowania, deficyty, uwzględnia mocne i słabe strony, podaje informacje realne.
8.6.Szczególna ostrożność należy zachować, gdy komunikujemy informacje zagrażające, informacje niezgodne z oczekiwaniami badanego jak i rodziców np. co do jego zdolności lub kompetencji. Niekorzystnie dla samopoczucia odbiorcy informacji jest tez stosowanie określeń niezrozumiałych, niejasnych, wieloznacznych żargonowych.
8.7.Proces komunikowania wyników badania diagnostycznego najkorzystniej przebiega wówczas, gdy jego celem jest działanie pomocne, porada, konsultacja. Ważne jest żeby pedagog upewnił się czy osoba badana, i inni odbiorcy informacji, właściwie rozumie i ocenia uzyskane informacje.
III. Wydanie opinii
1. Cel: – Pomoc w rozwiązaniu problemu klienta – wydanie opinii
2. W trakcie procedury: wydawanie opinii przestrzegane są wszelkie aspekty formalno-merytoryczne związane z tego rodzaju działalnością PPP a w szczególności:
2.1. Opinię wydaje się na pisemny wniosek rodziców dziecka. Na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka poradnia przekazuje kopię opinii do przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczęszcza dziecko
2.2 Jeżeli w celu wydania opinii jest niezbędne przeprowadzenie badań lekarskich, rodzice powinni przedstawić zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka.
3. Rodzice mogą dołączyć do wniosku posiadaną dokumentację uzasadniającą wniosek, w szczególności wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych, logopedycznych i lekarskich, oraz opinię wychowawcy.
3.4. Opinia poradni zawiera:
3.4.1 oznaczenie poradni wydającej opinię;
3.4.2. imię i nazwisko dziecka, którego dotyczy opinia, datę i miejsce jego urodzenia oraz miejsce zamieszkania, a w przypadku ucznia – również nazwę i adres szkoły oraz oznaczenie klasy, do której uczeń uczęszcza;
3.4.3. stanowisko poradni w sprawie, której dotyczy opinia, oraz szczegółowe jego uzasadnienie;
3.4.5. wskazanie odpowiedniej formy pomocy, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej w przedszkolu, szkole lub placówce, stosownie do potrzeb, oraz szczegółowe uzasadnienie wskazanej formy pomocy.
4. Opinię podpisuje dyrektor poradni.
5. Opinię otrzymuje rodzic lub prawny opiekun.